Jesienią 2012 roku zostałem sołtysem w Wiązownicy-Kolonii, wsi położonej w pobliżu Staszowa w województwie świętokrzyskim. Poczułem wtedy dużą odpowiedzialność za ludzi, którzy na mnie głosowali, i za przestrzeń, w której żyjemy. Ludzie wiedzieli, że mam doświadczenie w tworzeniu organizacji – działałem wcześniej społecznie w sąsiedniej wiosce Bukowej, gdzie się urodziłem i chodziłem do szkoły. Dodatkowo byłem wówczas w trakcie zajęć Szkoły Liderów Program Liderzy PAFW (Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności), w których zacząłem uczestniczyć na krótko przed wyborami na sołtysa. Nauczyłem się wtedy oceniać potencjał środowiska, poznałem swoje deficyty, a to doświadczenie pomagało mi w budowaniu zespołu. Naturalna była więc propozycja, by w Wiązownicy założyć stowarzyszenie, które będzie pozyskiwać pieniądze na działania dla społeczności lokalnej.
Tak powstało Stowarzyszenie Aktywności Lokalnej „Dolina Kacanki”. Nazwa pochodzi od rzeki, która przepływa przez Wiązownicę i sąsiednie miejscowości na długości 34 kilometrów. Naszą misją jest to, by tak jak kamyk rzucony do wody tworzy fale zmian w górę i w dół rzeki, nasze działania w Wiązownicy-Kolonii zataczały coraz szersze kręgi w okolicy. Te zmiany zachodzą – kiedy 10 lat temu zaczynaliśmy działać, byliśmy tylko my; teraz w naszej wsi jest pięć organizacji.
Na początek zaplanowaliśmy organizowanie dwóch imprez cyklicznych, które miały nas wyróżniać w środowisku i być wizytówką naszej organizacji. Pierwsze takie działanie to Eko Festyn, który w przyszłym roku będzie zorganizowany po raz 10. To dwudniowa impreza, podczas której zbieramy elektrośmieci z całego regionu, a z pozyskanych pieniędzy wręczamy nagrody – kosze na odpady – i finansujemy inicjatywy dla społeczności lokalnej, choćby ostatnio obudowę do pieca chlebowego, z którego mogą korzystać wszyscy mieszkańcy wsi. Impreza wrosła w wakacyjny kalendarz, mamy coraz więcej gości i coraz obfitsze zbiórki. Drugą imprezą cykliczną „Doliny Kacanki” jest organizowany na koniec wakacji rajd rowerowy Tour de Kologne. Ścigamy się całymi rodzinami wokół wsi. Dystans nie jest może bardzo długi, bo to nieco ponad 7,5 km, ale za to po drodze jest nie tylko asfalt, ale i szuter, piasek, droga leśna, trochę pod górkę. Zwycięzca dostaje rower, są też nagrody dla innych liderów rajdu. Imprezy te organizujemy z zadania publicznego gminy Staszów oraz ze środków funduszu sołeckiego. Nie są to wielkie kwoty, ale parę groszy na podstawowe zakupy jest.
Jako stowarzyszenie zaangażowaliśmy się w projekt „Nowe życie starej szkoły”. Wybudowany w 1909 roku piękny drewniany budynek stał pusty i zniszczony, odkąd szkoła przeniosła się do nowego gmachu. Nie bardzo wiedziano, co zrobić ze starym budynkiem. Na początku zabezpieczyliśmy go, a z zostawionych tam starych sprzętów i pomocy naukowych udało się zorganizować izbę pamięci, gdzie są np. drewniane ławki z otworami na kałamarze. W miarę pozyskiwania funduszy małymi krokami remontujemy budynek, który wymaga naprawdę solidnych nakładów finansowych. Już teraz otwarte są trzy pomieszczenia, w jednym jest retro-klasa, w pozostałych mamy miejsce na np. warsztaty czerpania papieru, kaligrafii, wystawy starych zdjęć, projekty przybliżające ginące zawody, historię pisma. Budynek mamy użyczony na czas nieograniczony od gminy Staszów. Składamy wnioski o dofinansowanie koniecznych prac w starej szkole, np. do Programu PROO 1a, ale na razie bez sukcesów. Będziemy dopracowywać swoje projekty i składać dalej, a na razie działamy metodą drobnych kroków – robimy, ile możemy, z darowizn, małych dotacji i zbiórek. W ramach projektu „Stara szkoła patriotyzmu” Programu Niepodległa przypomnieliśmy przedwojennego nauczyciela tej szkoły Józefa Stępniewskiego, patriotę i działacza społecznego. Z uzyskanych funduszy udało się częściowo sfinansować remont dachu, który groził zawaleniem. Obecnie projekt „Nowe życie starej szkoły” jest coraz bardziej znany dzięki mediom. Na razie nie przyniosło to jeszcze dużego wsparcia dla koniecznych i planowanych działań, ale wierzę, że kiedyś tak się stanie.
Nie tylko nasza piękna stulatka, ale cała Wiązownica warta jest promowania. Mamy piękną, prawie tysiącletnią historię, ciekawy pałac Dzięki, wspaniałe tereny zielone z Ostoją Żyznów Natury 2000 i rzadkimi przyrodniczo łąkami, pieczemy chleb we wspólnym piecu chlebowym, w ramach działań edukacyjnych pokazujemy dzieciom drogę od ziarenka do bochenka. Prowadzimy też prace na starym cmentarzu parafialnym, który nie jest wykorzystywany od lat i niszczeje, a jest świadectwem naszej historii i pamięci naszych przodków.
W stowarzyszeniu wiele robimy siłami społecznymi i naprawdę gospodarskimi sposobami. Cieszę się, że są wokół nas ludzie, którzy chcą pomagać. Uważam, że jesteśmy przykładem na to, że można coś zrobić, nie czekając na pierwszy milion czy dobrego wujka. Sami bierzemy sprawy w swoje ręce i idziemy do przodu metodą drobnych kroków. Ważne jest, żeby to pokazywać, być transparentnym, żeby ludzie z Wiązownicy mieli poczucie, że to jest także ich, żeby czuli, że mają wpływ. Sołtysem jestem cały czas. Zawsze mówię ludziom, że „sołtys tyle może, ile wieś pomoże”. Mogę liczyć na pomoc.
Jacek Piwowarski
Stowarzyszenie „Dolina Kacanki” powstało w 2013 roku. Główne działania organizacji są oparte na czterech filarach:
1. Zachowanie i popularyzacja dziedzictwa lokalnego (historycznego, kulturowego i przyrodniczego).
2. Tworzenie przyjaznej przestrzeni publicznej.
3. Reintegracja społeczna i zawodowa, wzmacnianie, integracja i aktywizowanie środowiska lokalnego (grupy nieformalne, sołectwa, organizacje pozarządowe).
4. Ekonomizacja i rozwój organizacji (fundraising, odpłatna działalność statutowa, szkolenia, warsztaty, wizyty studyjne, turystyka, wioska tematyczna, promocja trzeciego sektora).
Wszelkie informacje można znaleźć na stronie www.dolinakacanki.pl i na profilach Dolina Kacanki na Facebooku, Instagramie i YouTube.
