Placówka została otwarta 2 października 1993 roku w budynku przy ul. Długiej 42 w Krakowie, w którym od 1886 roku działał Dom schronienia i Dobrowolnej Pracy dla biednych i opuszczonych chłopców założony przez ks. Kazimierza Siemaszkę CM.
Kapłan ten, misjonarz św. Wincentego a Paulo, był wybitnym pedagogiem, wychowawcą i działaczem społecznym, opiekował się ubogimi i osieroconymi chłopcami, przez których nazywany był „Siemachą”. To z jego inicjatywy, ze środków Sejmu Krajowego i składek Krakowian powstała nowoczesna placówka opiekuńcza dla ubogich krakowskich dzieci.
Jak wspominał założyciel ośrodka, inspiracją była dla niego rozmowa z jednym z chłopców, który uświadomił mu, że ważniejszym od katechizacji zadaniem jest zaspokojenie podstawowych potrzeb przyszłych wychowanków. „Ten chłopak powiedział mi prawdę, którą warto, żeby wszyscy mądrzy wieku naszego moraliści dobrze sobie zapamiętali, że zanim moralność ludu poprawiać zaczniemy, usiłujmy pierwej zapobiec, żeby głodnym nie był, bo głód bardzo złym bywa doradcą. Poprawa bytu materialnego koniecznie poprawę moralności poprzedzać, a przynajmniej równocześnie z nią postępować winna” – mówił po latach.
Zakład działał w przyjętej przez założyciela formule do 1954 roku, kiedy to budynek przejęły władze komunistyczne. Ostatnim dyrektorem był późniejszy biskup pomocniczy Archidiecezji Krakowskiej Albin Małysiak.
Dopiero po 37 latach, w 1991 roku, dzięki staraniom prawowitych właścicieli, budynek został zwrócony i rozpoczęto prace nad reaktywacją przedwojennej placówki. W 2003 roku utworzono Stowarzyszenie „U Siemachy”, które prowadziło wówczas pięć oddziałów Dziennego Ośrodka Socjoterapii „U Siemachy”. Placówka prowadziła zajęcia edukacyjne, służyła wsparciem psychologicznym i wydawała posiłki potrzebującym dzieciom. W modelu wychowawczym nacisk kładziono na uspołecznienie wychowanków i naukę ich funkcjonowania w grupie pod okiem wyspecjalizowanej kadry nauczycielskiej.
Stowarzyszenie w 2004 roku uzyskało status Organizacji Pożytku Publicznego a jego siedziba przy ul. Długiej 42 przez kolejne osiem lat przechodziła gruntowną rewitalizację. W kolejnych latach powstawały specjalistyczne placówki dziennego wsparcia dla dzieci w różnych lokalizacjach w Krakowie, na obrzeżach Nowej Huty budowano też nowoczesny obiekt sportowy Com-Com Zone, gdzie oprócz obiektów sportowych znalazło się miejsce dla różnorodnych aktywności dedykowanych młodym ludziom.
Głównym celem Stowarzyszenia jest prowadzenie placówek wsparcia dziennego (Siemacha Spot), placówek opiekuńczo-wychowawczych (Siemacha Spot 24/7), centrów sportowych (Com-Com Zone) oraz ośrodków poradnictwa i terapii (KIP).
Na budżet stowarzyszenia składają się dotacje na realizację zadań publicznych od samorządów, darowizny i wpłaty 1,5% a także z przychodów z własnej działalności. Stowarzyszenie wspiera nie tylko najmłodszych podopiecznych i ich rodziny.
Jednym z innowacyjnych działań stowarzyszenia jest prowadzenie placówek dla młodzieży zlokalizowanych na terenie centrów handlowych. Pierwsza taka placówka powstała w 2010 r. w Tarnowie, kolejne w Krakowie, Kielcach, Rzeszowie i Wrocławiu. Placówki te, określające się jako „nowoczesne podwórka” świetnie spełniają swoje zadania skupiając się na rozwoju umiejętności społecznych i kształtowaniu postaw prospołecznych. „Idea podwórka, czyli środowiska rówieśniczego, jest kluczowa dla rozwoju młodego człowieka. Niezwykle istotne jest budowanie więzi i hierarchii w przestrzeni tworzącej się spontanicznie, a taką jest właśnie podwórko” – mówi wieloletni prezes Stowarzyszenia ks. Andrzej Augustyński.
W każdym roku Stowarzyszenie SIEMACHA obejmuje opieką ok. 2,5 tys. dzieci w 18 lokalizacjach w całej Polsce. Od 2018 roku SIEMACHA angażuje się we wsparcie seniorów prowadząc kluby aktywności osób powyżej 60. roku życia – SIEMACHA Spot Nestor i rodziców małych dzieci – SIEMACHA Spot Parent.
W 2024 r. ukazał się film „Siemaszko” opowiadający o życiu założyciela SIEMACHY. „Oczekiwaliśmy na ten film przez 30 lat, podczas gdy sama historia czekała prawie 120 lat, aby zostać opowiedzianą za pomocą języka X Muzy” – mówił podczas krakowskiej premiery ks. Augustyński, który jest autorem scenariusza i reżyserem.
Oprac. Jolanta Pawnik
Więcej o Stowarzyszeniu SIEMACHA na stronie: www.siemacha.org.pl
