Meteory, znane potocznie jako „spadające gwiazdy”, to krótkotrwałe zjawiska świetlne wywołane przez kosmiczne drobiny wpadające w ziemską atmosferę. Większość z nich spala się całkowicie w atmosferze, lecz niekiedy większe fragmenty przetrwają przelot i spadają na powierzchnię Ziemi jako meteoryty.
Choć pojedyncze meteory można dostrzec przez cały rok, to szczególnie efektowne są roje meteorów – okresy wzmożonej aktywności związane z przelotem Ziemi przez pozostałości po kometach.
Orionidy – październikowy szczyt meteorowy
Najaktywniejszym rojem października są Orionidy, które można obserwować od 2 października do 7 listopada, z maksimum przypadającym zwykle około 21 października. Maksimum jest rozciągnięte na kilka dni, co zwiększa szansę na obserwację. Meteory z tego roju są jasne, mają białawą barwę i często zostawiają na niebie widoczny przez chwilę ślad.
Zdarzały się lata, gdy aktywność Orionidów była znacznie wyższa niż zwykle, a ich maksimum występowało w nieco innym terminie. Astronomowie zauważyli, że takie zwiększone aktywności mogą pojawiać się cyklicznie – mniej więcej co 12 lat.
Orionidy i kometa Halleya
Rój Orionidów jest związany ze słynną kometą Halleya. To właśnie z jej pozostałości – drobin pyłu pozostawionych podczas przelotów w pobliżu Słońca – pochodzi ten rój. Warto dodać, że Orionidy nie są jedynym rojem związanym z tą kometą – drugim są Eta Akwarydy, aktywne na przełomie kwietnia i maja.
Meteory w historii
Najwcześniejsze zapiski o Orionidach pochodzą z chińskich kronik, a w Europie – z XIX wieku. Jednym z pierwszych europejskich badaczy tego roju był Alexander Stewart Herschel (1836–1907), brytyjski astronom, wnuk odkrywcy Urana – Williama Herschela – oraz syn Johna Herschela. Choć mniej znany niż jego przodkowie, Alexander wniósł znaczący wkład w badania meteorów, m.in. poprzez zastosowanie spektroskopii i identyfikację komet jako źródeł rojów meteorowych.
Inne roje w październiku
Poza Orionidami, w październiku aktywne będą również inne roje meteorów:
-
Drakonidy – aktywne od 6 do 10 października, mogą zaskakiwać nagłymi, choć krótkotrwałymi wzrostami aktywności,
-
Południowe Taurydy – widoczne od 20 września do 20 listopada, charakteryzują się wolnymi, jasnymi meteorami,
-
oraz inne, słabsze roje, których aktywność również warto śledzić.
