Porozumienie w sprawie Wieloletnich Ram Finansowych i mechanizmu praworządności
Tuż przed 19:00 w czwartek przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel ogłosił „porozumienie” w sprawie nowego długoterminowego budżetu UE, wieloletnich ram finansowych (WRF) i funduszu odbudowy. W ten sposób udało się osiągnąć kompromis między państwami członkowskimi wobec ryzyka zawetowania budżetu, co jako możliwość zapowiadały Polska i Węgry, w związku z mechanizmem wiązanie funduszy z poszanowaniem zasad praworządności.
Premier Mateusz Morawiecki podczas piątkowej konferencji prasowej podkreślił, że „mamy budżet razem z Funduszem Odbudowy, czyli duże środki inwestycyjne, duże środki na wsparcie rozwoju polskiej gospodarki, na jej innowacyjność, na wiele celów, które muszą być zrealizowane, zwłaszcza przy szybkim wychodzeniu z pandemii”. Konkluzje szczytu RE przewidują, że stosowanie mechanizmu warunkowości na podstawie rozporządzenia dotyczącego warunkowości będzie obiektywne, uczciwe, bezstronne i oparte na dowodach, zgodnie z odpowiednimi procedurami, zasada niedyskryminacji i równego traktowania państw członkowskich. Ponadto konkluzje zawierają zapis, że celem rozporządzenia w sprawie ogólnego systemu uwarunkowań w zakresie ochrony budżetu Unii jest ochrona budżetu Unii, jej należytego zarządzania finansami oraz interesów finansowych Unii. Budżet Unii „musi być chroniony przed wszelkiego rodzaju oszustwami, korupcją i konfliktem interesów”. Zgodnie z konkluzjami, samo ustalenie, że doszło do naruszenia praworządności nie wystarczy do uruchomienia mechanizmu warunkowości wypłat z budżetu. Ciężar odpowiedzialności za udowodnienie ryzyka dla finansów europejskich w związku z naruszeniem zasad praworządności spoczywa na Komisji Europejskiej. Państwo objęte mechanizmem warunkowości może także przedłożyć wniosek o debatę na ten temat na forum Rady Europejskiej, która powinna ustalić wspólne stanowisko w omawianej kwestii.
Państwa UE zgodziły się na podwyższenie celu redukcji emisji CO2
Co więcej, przywódcy Unii Europejskiej zgodzili się na ograniczenie emisji dwutlenku węgla o co najmniej 55 procent do końca dekady w porównaniu z poziomem z 1990 roku. „Europa jest liderem w walce ze zmianami klimatycznymi” – napisał na Twitterze przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel. „Zdecydowaliśmy się zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych o co najmniej 55 [procent] do 2030 roku”. Porozumienie osiągnięte przez 27 członków bloku nastąpiło po ponad 10 godzinach negocjacji, które trwały do piątku rano. Wzrost z obecnego 40-procentowego celu redukcyjnego został zaproponowany przez Komisję Europejską we wrześniu i napotkał opór w niektórych państwach UE, np. w Polsce zależnej od węgla. Przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen z zadowoleniem przyjęła umowę. Nowy cel „stawia nas na jasnej drodze do neutralności klimatycznej w 2050 r.” – powiedziała.
Premier Mateusz Morawiecki zaznaczył, że udało się wbudować w konkluzję szczytu zapisy, które pozwolą nam na skompensowanie ewentualnych wyższych wydatków związanych z systemem emisji uprawnień; „środki na transformację polskiej energetyki to około 230 mld zł” – powiedział premier Morawiecki, dodając: – Takim najbardziej wyrazistym elementem całego systemu jest tak zwany fundusz modernizacyjny i poprzez odpowiednie wprowadzone przez nas zapisy zadbaliśmy, żeby w tym funduszu (…) znalazło się więcej środków dla Polski”. – Podkreśliliśmy i utrzymaliśmy wiodącą rolę Rady Europejskiej w tym procesie – zaznaczył szef polskiego rządu.
Sankcję wobec Turcji w związku ze sporem terytorialnym na wschodniej częsci Morza Śródziemnego
Podczas szczytu postanowiono również sporządzić listę obywateli Turcji objętych sankcjami w związku z jej sporem terytorialnym z Grecją i Cyprem we wschodniej części Morza Śródziemnego. Napięcia między Ankarą a Atenami w kwestii terytoriów morskich w regionie są napięte, odkąd Turcja wielokrotnie wysyłała statek poszukiwawczy gazu na wody greckie. Francja, Grecja i Cypr naciskają na zdecydowane działania przeciwko Turcji, ale inne kraje UE, w tym Niemcy, Włochy i Polska, sprzeciwiają się nałożeniu szerokich sankcji lub embargu na innego członka NATO. „Rada przyjęła sankcje w obliczu „jednostronnych działań i prowokacji „Turcji” – napisał na Twitterze francuski minister ds. Europejskich Clement Beaune. Sankcje są skromniejsze niż wcześniej planowano. W oświadczeniu w piątek Ankara wezwała Brukselę do pośredniczenia w mediacjach w sporze we wschodniej części Morza Śródziemnego.
