9 szczepionek na COVID-19
Jedna z dziewięciu szczepionek w najbardziej zaawansowanym stadium testów jest opracowywana w Wielkiej Brytanii przez firmę AstraZeneca na Uniwersytecie w Oksfordzie; dwóch najbardziej zaawansowanych kandydatów z USA pochodzi z firmy Moderna oraz Pfizer współpracującej z niemieckimi BioNTech; cztery szczepionki produkowane są w Chinach przez Sinovac Biotech, CanSino Biologics i Sinopharm; dwa różne zastrzyki znajdują się w zaawansowanej fazie rozwoju. Badania nad kolejną prowadzone są przez międzynarodową firmę Johnson & Johnson z USA. Rosyjska szczepionka wyprodukowana przez Gamaleya Research Institute weszła w tym miesiącu do fazy 3. Wszystkie koncerny podpisały już umowy kupna z rządami na całym świecie.
Możliwe szczepienia kierują się tą samą logiką. Dostarczają do organizmu białko, które przyłącza się do części koronawirusa, zwanej kolcem, i pobudza układ odpornościowy do produkcji przeciwciał i komórek zwalczających wirusy w celu odparcia infekcji.
Trzech spośród chińskich kandydatów do fazy 3 używa inaktywowanego wirusa Sars-Cov-2, który został zabity przez ciepło lub chemikalia. W teorii ma wywołać prawidłową odpowiedź immunologiczną, ale bez żadnego poważnego wpływu na zdrowie żywego wirusa.
AstraZeneca, J&J, chiński CanSino i rosyjski Gamaleya Research Institute używają adenowirusa – powszechnego wirusa wywołującego kaszel i gorączkę – który białko uodparniające. Moderna i Pfizer / BioNTech opracowują szczepionki oparte na RNA, które wykorzystują określone części kodu genetycznego wirusa Sars-Cov-2 do wywołania odpowiedzi immunologicznej.
– To, czego naprawdę oczekujemy od szczepionki, to powstrzymania ciężkich przypadków COVID-19, które obciążają system opieki zdrowotnej i kończą się – powiedział Andrew Pollard, który prowadzi badania AstraZeneca na uniwersytecie w Oksfordzie. „Całkowite zapobieżenie bezobjawowej infekcji prawdopodobnie będzie dużo większą przeszkodą”.
Jeden zastrzyk nie wystarczy
Biorąc pod uwagę rosnącą rzeszę ekspertów, którzy ostrzegają, że prawdopodobnie szczepionka zapewni jedynie tymczasową odporność, ważna jest zdolność do „wzmocnienia” odpowiedzi immunologicznej w późniejszym terminie za pomocą kolejnego zastrzyku. Siedem kandydatów na szczepionki w fazie 3 jest zaprojektowanych do podania w dwóch dawkach, aby zwiększyć szansę na wywołanie skutecznej odpowiedzi immunologicznej. Tylko J&J i CanSino testują dawki jednorazowe.
AstraZeneca, CanSino, J&J i Gamaleya Research Institute używają niereplikującego się wektora wirusowego – w tym przypadku adenowirusa – do dostarczania szczepionki biorcy. Organizm uczy się wywoływać odpowiedź immunologiczną na adenowirusa i dlatego jest przygotowany do szybkiej walki z nim następnym razem.
Uważnie obserwuje się również skutki uboczne. Wczesne próby szczepionki Moderna, w których uczestnicy otrzymali dawkę ponad dwukrotnie wyższą od aktualnej, spowodowały, że 20 proc. osób doświadczyło znaczących działań niepożądanych, w tym bólów głowy i gorączki. AstraZeneca musiała dwukrotnie wstrzymywać badania po tym, jak uczestnicy testów poważnie zachorowali. Próby wznowiono w Wielkiej Brytanii i innych krajach, ale w Stanach Zjednoczonych pozostają wstrzymane.
Portfel szczepień
W przeliczeniu na jednego mieszkańca Wielka Brytania zbudowała największy i najbardziej zróżnicowany portfel szczepionek, zgodnie z danymi Deutsche Bank, po wcześniejszym zamówieniu ponad pięciu dawek na mieszkańca podzielonych na sześciu czołowych kandydatów na szczepionki. Tuż za Wielką Brytanią są Stany Zjednoczone, Kanada i Japonia.
W sumie zawarcie umów przez Stany Zjednoczone, Wielką Brytanię, UE, Japonię i inne bogate kraje oznacza, że państwa reprezentujące zaledwie 13 procent światowej populacji kupiły ponad połowę obiecanych dawek czołowych kandydatów na szczepionki, według organizacji charytatywnej Oxfam.
Szczepionka do końca roku?
Kiedy we wrześniu wznowiono badanie AstraZeneca w Wielkiej Brytanii, firma poinformowała, że jest na dobrej drodze do przedłożenia szczepionki do zatwierdzenia przez organy regulacyjne przed końcem roku. Około 18 tys. osób w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, RPA i Brazylii otrzymało dotychczas szczepionkę AZD1222 w ramach próby.
Analitycy szacują, że po udostępnieniu wstępnych wyników badań fazy 3 skuteczna szczepionka może zostać zatwierdzona przez odpowiedni krajowy organ regulacyjny w ciągu jednego miesiąca, co pozwoli na wczesne dostarczenie szczepionki grupom wrażliwym. Prawdopodobnie zebranie i przeanalizowanie pełnych danych z badania fazy 3 zajmie kolejne sześć miesięcy, zanim remedium będzie mogło zostać udostępnione publicznej kampanii szczepień.
