Organizacja została założona w 2002 r. i wywodzi swoje początki z wówczas pionierskiej inicjatywy wdrożonej przez Halinę Nieć. Pracująca na Uniwersytecie Jagiellońskim dr Halina Nieć zainicjowała funkcjonowanie studenckiej poradni prawnej, w ramach której studenci prawa, pod nadzorem inicjatorki oraz zawodowych prawników, pomagali prawnie osobom, które nie mogły sobie pozwolić finansowo na pomoc profesjonalnego prawnika. Taka forma edukacji prawniczej jest dzisiaj standardem na większości wydziałów prawa. W Polsce została zapoczątkowana w Krakowie. Już na samym początku jedną ze specjalizacji krakowskiej studenckiej poradni prawnej była pomoc grupie szczególnie wrażliwej i przez to narażonej na wykluczenie i dyskryminację, tj. migrantom przymusowym, uciekającym przed prześladowaniem w państwie pochodzenia (uchodźcom) lub z innego powodu szukającym schronienia w Polsce. Taka forma praktycznej edukacji nie tylko w doskonały sposób przygotowuje do wykonywania zawodu prawnika i stanowi realną pomoc dla osób w potrzebie, ale również jest doskonałą lekcją empatii i aktywności społecznej dla osób w nią zaangażowanych. Założenie przez byłych uczestników poradni Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć jest na to doskonałym dowodem.
Centrum przez ponad 20 lat działalności pomogło już blisko 40 tysiącom osób. Byli to w większości, ale nie wyłącznie cudzoziemcy. Grupą docelową działań Centrum są osoby szczególnie narażone na wykluczenie społeczne i dyskryminację, doświadczające bardzo często naruszeń praw człowieka. Są to m.in. wspomniani uchodźcy, osoby nieposiadające żadnego obywatelstwa (bezpaństwowcy), ofiary przemocy i handlu ludźmi. Główną formą działania jest udzielanie bezpłatnej pomocy prawnej, ale Centrum prowadzi również m.in. monitoring ośrodków strzeżonych dla cudzoziemców czy też ogólnie monitoring funkcjonowania w praktyce przepisów regulujących udzielenie w Polsce ochrony cudzoziemcom. Ważną częścią funkcjonowania Centrum są również specjalistyczne szkolenia lub inne formy edukacji w obszarze specjalizacji tej organizacji pozarządowej. Wśród ostatnio zrealizowanych przez Centrum projektów jest np. projekt dotyczący wsparcia osób uciekających z Ukrainy, w tym w szczególności dzieci pozostawionych bez opieki. Centrum w ramach tego projektu opłacało m.in. koszty tłumaczy i prowadziło szkolenia dla wolontariuszy.
W związku ze specyfiką działalności Centrum swoje działania pomocowe prowadzi w wielu różnych językach, tak aby pomoc była jak najbardziej skuteczna, a często skomplikowane procedury administracyjno-prawne zrozumiałe dla jej beneficjentów.
Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć nie jest jedyną organizacją pozarządową w Polsce pomagającą cudzoziemcom w potrzebie (głównie uchodźcom i innym migrantom przymusowym). Wśród innych wiodących organizacji działających w tym obszarze można wskazać m.in. na Helsińską Fundację Praw Człowieka, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej czy też Fundację Ocalenie. Zresztą w wielu projektach wszystkie wymienione organizacje blisko ze sobą współpracują.
Wojciech Burek
Doktor nauk prawnych, adiunkt w Instytucie Studiów Europejskich UJ. Aktualnie stypendysta Fundacji im. A. von Humboldta w Centrum Praw Człowieka Uniwersytetu w Poczdamie. W pracy naukowej i dydaktycznej specjalizuje się w międzynarodowym prawie praw człowieka oraz prawie antydyskryminacyjnym. W latach 2003–2004 był członkiem studenckiej poradni prawnej, działającej przy Wydziale Prawa i Administracji UJ.
