Europa to dom młodych dorosłych
Według badań „Młodzi w Europie Środkowej 2020” – przeprowadzonych przez Instytut Spraw Społecznych – 60% Polaków w wieku 16-29 lat określa siebie jako Europejczyków i Europejki. To osoby, których dzieciństwo i wczesna młodość przypadły na czas po akcesji Polski do Unii Europejskiej. W swoim najbliższym otoczeniu od dawna obserwowali realizacje inwestycji dofinansowanych przez Unię, w szkołach brali udział w międzynarodowych wymianach uczniowskich. To w odniesieniu do nich pierwszy raz zaczęto używać określenia „eurosieroty” (osoby, które na skutek zagranicznej migracji rodziców wychowywane są przez inne osoby z rodziny lub zostają w kraju same). Dlatego dziś ci młodzi dorośli, znacznie częściej niż poprzednie pokolenia, wskazują na europejską tożsamość.
Mam poczucie, że u mnie i wśród moich znajomych na co dzień się o tym nie myśli. Przez to, co nas otaczało i jak poznaliśmy kraj będąc dziećmi, nie musimy przypisywać sobie krajowego czy europejskiego obywatelstwa. Mamy oba. To oczywiste, wręcz wpisane w nasze DNA – mówi Wojciech Pierwoła, który – jako student Szkoły Głównej Handlowej – w 2020 wyjechał na stypendium Erasmus+ do Hiszpanii.
Tę europejskość dało się szczególnie odczuć, kiedy podczas wyjazdu poznaliśmy studentów ze Stanów Zjednoczonych. Przez to, że oni traktowali nas, jak pochodzących z jednego kraju czy regionu, sami zaczęliśmy zauważać wiele wspólnych cech z Hiszpanami, Niemcami, Francuzami czy Portugalczykami – dopowiada Wojciech.
Młoda europejskość nie zauważa umownych granic
Historycznie fundamentem i spoiwem tożsamości europejskiej były: grecko-rzymski antyk oraz judeochrześcijańskie tradycje. Późniejsze doświadczenia odkrywania nowych cywilizacji poza kontynentem wzmocniły poczucie odrębności wobec nieznanych, inaczej wyglądających i zachowujących się społeczeństw. To rozróżnienie na „my” i „oni” pokutowało jeszcze przez setki lat.
Duża część pokolenia Z odrzuca eurocentryczną koncepcję świata i nie szuka wspólnego wroga. Młodzi ludzie definiują europejskość jako wspólne wartości związane z demokracją, poszanowaniem praw człowieka, wielokulturowością – komentuje ekspertka Centrum Edukacji Obywatelskiej, Elżbieta Krawczyk. – Otwarte, europejskie granice oraz swobodny przepływ dóbr i usług to ich codzienność; nie pamiętają innej rzeczywistości. Dzięki temu, oraz dostępności social mediów i rozwoju technologii, współcześnie młodych Europejczyków łączą wspólne marzenia, nadzieje i wyzwania – dodaje Krawczyk.
Tożsamość europejska ma silny związek z przynależnością do wspólnoty
Kiedy w debacie publicznej pojawia się temat potencjalnego Polexitu, przechodzą mnie ciarki. Polska poza Europą to byłby zupełnie inny kraj niż ten, w którym się wychowałem. Procesy, które by do tego doprowadziły, sprawiłyby, że to miejsce nie byłoby już dla mnie – mówi Wojciech Pierwoła.
Takiego potwierdzenia “europejskości” często potrzebują także młodzi Europejczycy spoza Unii. Maka Khutsishvili, Gruzinka mieszkająca od 2015 roku w Warszawie, utożsamia się z tym.
Nasza tożsamość to tożsamość europejska: wolność, tolerancja, otwartość, poszanowanie praw człowieka, szacunek i akceptacja innych kultur itd. Jedynym wyborem dla Gruzji jest orientacja prozachodnia. To jest jej historyczny wybór. Gruzja musi stać się pełnoprawnym członkiem rodziny europejskiej. Dlaczego? Aby przetrwać jako państwo i zachować swoją tożsamość – mówi Maka.
Projekty przybliżające temat migracji mają pomagać młodzieży
Centrum Edukacji Obywatelskiej działa na rzecz edukacji globalnej i wzmacniania postaw obywatelskich w młodym pokoleniu. Od 2020 roku, we współpracy z sześcioma innymi państwami Unii Europejskiej, prowadzi projekt I am European. Historie i fakty o migracjach na XXI wiek, który ma budować przyjazne środowisko dla migrantów i migrantek w Europie.
Młode pokolenie jest świetnym przykładem na to, że rozmawianie o tożsamości, o tym czym jest “inność”, ale także poszukiwanie tego, co nas łączy, wzmacnia poczucie wspólnoty i otwiera na nowe doświadczenia […] Dzień Europy to dobra okazja, by zatrzymać się i uświadomić, jak dużo daje nam solidarność międzynarodowa […] Dzięki wspólnie realizowanym projektom, młodzi ludzie mają szansę poznać szeroką perspektywę i zrozumieć zachodzące procesy – mówi Elżbieta Krawczyk, szefowa Działu Edukacji Globalnej i Ekologicznej z CEO.
W ramach I am European. Historie i fakty o migracjach na XXI wiek – z okazji Dnia Europy – organizacje z różnych krajów europejskich prezentują różne spojrzenia na temat przynależności i tożsamości w Europie. Migration Matters w Niemczech – produkuje filmy wyjaśniające pojęcia migracji. Organizacja Vikes z Finlandii – porusza temat tożsamościowych trudności, tłumacząc europejskość zarówno jako dziedzictwo, jak i zaangażowanie w międzynarodowe projekty. W Polsce Centrum Edukacji Obywatelskiej razem z użytkownikami Instagrama – publikuje posty, mówiące o poczuciu europejskości i przynależności państwowej (#PonadGranicami). Temat migracji i tożsamości europejskiej wprowadzają również do szkół.
